Waarom doet mijn hond wat ie doet?

“Waarom doet mijn hond wat ie doet?” Deze vraag is altijd de rode draad binnen mijn gedragconsults, privé lessen en cursussen. Waarom? Omdat we altijd bezig zouden moeten zijn met de oorzaak, datgene wat het gedrag veroorzaakt en niet of nauwelijks met het specifieke gedrag wat daaruit voortkom. Natuurlijk, uit veiligheidsoogpunt is het soms nodig om direct actie te ondernemen op specifiek gedrag. Maar het gedrag is simpelweg de uitkomst van een bepaalde oorzaak. En toch zie ik het zo vaak gebeuren binnen hondentraining. Nog steeds wordt er zo ongelofelijk veel geadviseerd om bezig te zijn met het gedrag. Terwijl dat echt maar een heeeel klein onderdeel is van het geheel. Een makkelijke vergelijking; stel je voor je hebt buikpijn, je neemt een paracetamol en de pijn dooft uit. Prima oplossing. Maar de pijn komt direct weer terug wanneer de paracetamol is uitgewerkt. Je blijft paracetamol slikken om die pijn uit te doven. Maar het probleem (datgene wat de pijn veroorzaakt) wordt niet opgelost. Uiteindelijk besluit je om toch maar naar de dokter te gaan en blijkt dat je een maagzweer hebt. In plaats van direct actie te ondernemen heb je lange tijd met pijn rondgelopen, was je niet zo vriendelijk naar je omgeving en is de maagzweer erger geworden.. Dit is exact wat er veel gebeurt en helaas nog vaak wordt geadviseerd binnen de hondenwereld. Symptoombestrijding, in plaats van het echte “probleem”( de oorzaak) aan te pakken. Ik snap het wel.. Het is namelijk helemaal niet zo makkelijk om de oorzaak te achterhalen en aan te pakken. In tegenstelling tot symptoombestrijding. Helaas, voor onze honden, werkt die symptoombestrijding vaak wel. Voor eventjes. Voor de eigenaren. Want onze honden kunnen geen nederlands, zij kunnen ons niet vertellen dat ze nog steeds net zo bang zijn, zich rot voelen. Het gedrag is misschien gestopt (een quick fix), jij hebt er geen last meer van, omdat de hond geen keuze heeft…

Eentje die ik heel veel tegenkom: Valt je hond uit naar andere honden/mensen/verkeer? Zet/ Vraag je hond in de zit, en als hij “het niet doet” dan maar met druk op de lijn (of erger) en het is opgelost. Alsjeblieft doe het niet! Vanwege deze redenen:

• Je hond valt uit omdat hij het (naar alle waarschijnlijkheid) mega spannend en/of eng vind. Om dan van je hond een zit te vragen is niet eerlijk… Hoe zou jij het vinden om een trucje te moeten uitvoeren (de zit oefening) terwijl er een levensgrote spin op je komt afgelopen. Dit zou je waarschijnlijk niet doen, en als je het al doet, voel je je daar in ieder geval niet comfortabel bij. Sterker nog, je hebt het gevoel door te moeten gaan zitten dat je minder snel kunt opstaan.. Help, nog meer angst!
• Je bent bezig met operante conditionering en niet met het veranderen van een bepaalde emotie. Die emotie veranderen doe je (bijna) altijd met klassieke conditionering. Je hebt te maken met associaties, voorspellers, reflexen en daaruit volgend aangeleerd gedrag. Immer, indien je hond succes behaald met bepaald gedrag zal hij dit herhalen.
• Als jouw hond dan toch in de zit gaat, weet dat hij dit doet omdat jij dit van hem vraagt. Je helpt je hond er niet mee op dat moment. Het lijkt alsof hij rustig is, maar dit komt alleen maar omdat jij hem in de zit zet. Zitten betekent niet dat jouw hond geen onrust ervaart
• Je leert jouw hond op dat moment niks.. Je leert hem geen alternatief gedrag aan, je leert hem geen eigen keuzes maken aan. Het enige wat je op dat moment doet is een oefening vragen en die, de zit, (hopelijk) belonen. Je beloont niet zijn “gedrag” maar je beloont het trucje; zit.

Ook eentje die ik veel hoor: valt je hond uit naar de visite? Zet hem apart en laat hem niet bij de visite. Prima advies, mits dit stuk management onderdeel is van een plan, waarbij je wel degelijk bezig bent ( hoort bezig te zijn) met het aanpakken van de oorzaak. Als je daarmee bezig bent is het van levensbelang dat je jouw hond opzet voor succes en tijdelijk even niet meer blootstelt aan te moeilijke situaties. Op deze manier geef je jouw hond de tijd en de ruimte om te leren (!) hoe hij met dit soort situaties moet omgaan, ben je bezig met het bouwen van positieve associaties (waardoor je de emotie veranderd) zonder dat daar elke keer 10 negatieve leerervaringen (associaties) tegenover staan en blijft jouw hond niet keer op keer succes behalen met het gedrag. Op het moment dat het gedrag uitdooft, simpelweg omdat hij zijn gedrag niet meer kan uitoefenen omdat de situatie er niet is, én je tegelijkertijd bezig bent met het bouwen van positieve associaties en aanleren van wél gewenst gedrag (alternatief gedrag) voeg je gedoseerd de prikkel weer toe. In een lage intensiteit, binnen een korte tijdsduur en (indien mogelijk) op grotere afstand. Vergelijk het met kinderen leren zwemmen. Je laat je peuter eerst wennen in het ondiepe badje, met bandjes. Gaat dit goed? Mag hij door naar het volgende badje met misschien iets minder hulpmiddelen. Gaat dit ook goed? Gaat hij door naar het volgende niveau. Het wordt stapsgewijs opgebouwd totdat je kind zich veilig genoeg voelt om die volgende stap te nemen én je kind heeft leren zwemmen. Doe je dit niet, creëer je een onveilige situatie en hoogst waarschijnlijk een kind dat bang wordt van water. Ditzelfde geldt precies zo voor honden, alleen dit wordt helaas vaak nog niet zo uitgevoerd in de praktijk.

Om terug te komen op de rode draad in mijn verhaal “Waarom doet mijn hond wat ie doet? “ gaan we weer terug naar de oorzaak. En die oorzaak is meestal niet zo simpel. Onze honden kunnen ons simpelweg niet in onze taal vertellen waarom ze dat nou doen. We kunnen dit wel uitvogelen door goed te kijken naar de lichaamstaal van onze honden. Wat laat hij zien in welke context? Op basis van de lichaamstaal kan je concluderen vanuit welke emotie een hond gedrag laat zien. En met welke motivatie. Mits je een volledig beeld van de situatie hebt. Ontzettend belangrijk! Pas als je dit weet kan je een gedegen en effectieve behandeling inzetten. Stel je voor, je hebt een hond die uitvalt naar auto’s. Een hond kan dit vanuit meerdere emoties en motieven doen. Een hond kan vanuit angst  de auto willen wegjagen, en behaalt hiermee altijd succes. Immers, de auto rijdt weg en de angst neemt af. Een hond kan ook de auto willen drijven en ervaart hierdoor elke keer een shot dopamine, hij blijft dit doen om dit fijne gevoel te ervaren. Een andere onderliggende emotie kan zijn pijn, bijv. de associatie met pijn en het passeren van een auto net terwijl de hond pijn in zijn rug heeft.  Dit zijn toch echt drie totaal verschillende behandelingen, en alleen maar goed te behandelen door te achterhalen vanuit welke emotie en motivatie de hond gedrag inzet.

Dus emotie & motivatie -> gedrag?

Nee.. Emotie en motivatie is 1. Motivatie wordt altijd aangedreven door de leerervaringen van de hond.. Honden leren associatie gebonden, binnen verschillende contexten. Heeft de hond succes behaald met bepaald gedrag zal hij dit logischerwijs nogmaals inzetten. Of niet bij een negatieve ervaring😉 Dus super belangrijk om te weten welke leerervaringen hebben bijgedragen aan bijv. het creëren van een bepaalde emotie en/of de “volharding” van bepaald gedrag. Een voorbeeld die ik vaak aanhaal, vanuit mijn eigen praktijk, is  de casus waarbij een hond heftige agressie vertoonde richting kinderen op straat. Dit was de hulpvraag waarvoor de client mij voor had benaderd. Na veel doorvragen bleek dat zij een elektrisch onzichtbaar hek gebruikte rondom het erf. Deze hond was een aantal keer over de onzichtbare lijn heen gegaan waardoor hij een schok kreeg. Dit gebeurde elke keer als er kinderen voor aan het spelen waren, de hond wilde er naar toe. Deze hond had de associatie gelegd tussen pijn & kinderen… Door deze leerervaringen had hij geleerd dat kinderen iets engs en negatiefs waren en ging uitvallen, want daardoor liepen deze kinderen altijd weg om ergens anders te spelen. Deze mensen hadden hier nooit bij stil gestaan, en hadden geen kwaad in de zin! Maar als ik niet goed had doorgevraagd waren we niet tot deze conclusie gekomen. Nogmaals, onze honden kunnen geen nederlands.

Dus oké, emotie + motivatie + leerervaringen -> gedrag?

Nope.. Bijna!! Een belangrijke factor om mee te nemen is stress. Elke hond heeft een eigen stress emmertje, de ene hond heeft een emmer van een liter, en de andere hond van 300ml. Je kan je voorstellen dat als jouw emmer de hele dag door gevuld wordt, en niet goed wordt geleegd, dat dit een grote rol speelt in hoe jij je gedraagt. Vergelijk het met dat er op je werk elk uur extra taken worden toegevoegd, hierdoor raak jij mega gestresst waardoor je bij thuiskomst niks meer kan hebben van jouw partner. Jouw partner kan hier niks aan doen, het is simpelweg net de druppel die de (stress) emmer laat overlopen.. Ook dit facet speelt weer een rol in het geheel. Zorgdragen voor een goede balans tussen (positieve en negatieve) stress, activiteiten en rust. Begrijp me niet verkeerd, elk organisme heeft een zekere toevoeging van stress nodig. Het gaat om de balans..

Check! Emotie + motivatie + leerervaringen + stress emmer -> Gedrag? Toch?

Nee helaas. Elke hond is een apart individu, met een eigen set genen en (ras)eigenschappen en een eigen rugzakje. Gevuld met allerlei (positieve en negatieve) leerervaringen opgebouwd vanuit verschillende emoties. Er bestaat helaas niet zo iets als een sluitende formule die voor elke hond werkt. Een goede gedragstherapeut/ gedragscoach/ trainer pakt dan ook altijd samen met jou het hele rugzakje, laagje voor laagje uit. Om een gedegen plan te kunnen aanleveren waarnaar je samen aan de slag gaat om die oorzaak aan te pakken. Door middel van hands on begeleiding en duidelijke uitleg. Snappen waarom we gaan doen wat we doen en wat we als (realistische!) doelstelling kunnen gaan behalen. Als we gaan bezig zijn met het aanpakken van de oorzaak, verandert het gedrag automatisch mee.. Echt. Een ijsberg bestaat voor 95% onder de oppervlakte, er is maar 5% zichtbaar boven de oppervlakte. Vergelijk dit met je hond.. Het gedrag is alleen maar datgene wat je ziet, een iniminie klein gedeelte. Maar het gaat om datgene wat er in binnenin gebeurt, wat dat gedrag veroorzaakt. Daar moeten we mee aan de slag!

Maar betekent dit dan altijd dat het super lang duurt voordat het wordt opgelost? Ja en nee. Sommige dingen zijn super makkelijk op te lossen, door kleine veranderingen. Andere dingen kosten veel tijd. Dit heeft allemaal te maken met hoelang bepaalt gedrag al wordt ingezet, hoe succesvol de hond daarin is, hoe intens de emotie is, hoe management wordt ingezet, in hoeverre de eigenaren gemotiveerd zijn etc etc. Alles hangt samen met elkaar.

Ik kan nu nog heel lang schrijven maar dat ga ik jullie besparen. Binnenkort ga ik aparte artikelen schrijven over alle factoren zoals hoe ik die hierboven heb beschreven. En over de zin en onzin van hulpmiddelen, dat wordt een leuke😉

STAY TUNED!

Vragen? Opmerkingen? Let me know!

Liefs,

Melanie & en een poot van Rambo, Coco en Jinx